Jak widzi człowiek z zaćmą korową, podtorebkową, jądrową? Typowe objawy zaćmy

Katarakta może zostać zdiagnozowana na każdym etapie życia. Najczęściej pojawia się jednak w wieku około 50 lat, co ma związek ze zmianami degeneracyjnymi. To jak widzi człowiek z zaćmą, zależne jest przede wszystkim od typu choroby i jej stadium. Im bardziej jest zaawansowane, tym silniej obraz staje się zamglony, nieostry, a kolory wyblakłe. Wraz z postępującym zmętnieniem można zauważyć również, że zwykle czarne źrenice stają się szare lub wręcz białe.

 

Jak widzi człowiek z zaćmą degeneracyjną (starczą)

Jak wynika z analiz Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), z kataraktą boryka się około 40 proc. mężczyzn i około 45 proc kobiet po 74 roku życia. W zaawansowanym stadium rozwoju zaćmy, chory niemal całkowicie traci wzrok, rozróżniając wyłącznie natężenie świata.

 

Pierwszym sygnałem rozwoju katarakty jest zmętnienie soczewki oka i pogorszenie ostrości widzenia. Jak widzi człowiek z zaćmą? Przede wszystkim trudność zaczyna sprawiać mu rozróżnianie kolorów, kształtów i konturów przedmiotów (szczególnie w słoneczny dzień lub po zapadnięciu zmierzchu). Ponadto wokół źródeł światła mogą pojawiać się świetliste obręcze. Wszystko to jest efektem ograniczenia ilości promieniowania, jakie przedostaje się przez zmętniałą soczewkę do siatkówki. Obraz zaczyna przez to przypominać ten, obserwowany przez brudną lub zaparowaną szybę.

 

To jak widzi człowiek z zaćmą, zależne jest również od typu samej choroby. W przypadku zaćmy korowej, której towarzyszy zmętnienie tylko części soczewki może wystąpić diplopia, czyli podwójne widzenie. Ponadto obraz rozmywa się na krawędziach, a widzenie przy ograniczonym oświetleniu jest utrudnione. Przy zaćmie tylnej (podtorebkowej) szybko postępuje spadek ostrości widzenia do bliży, a naturalne funkcjonowanie przy intensywnym oświetleniu wywołuje duży dyskomfort (np. podczas prowadzenia samochodu nocą). Zaćma jądrowa związana jest z zażółceniem soczewki, przez co obraz sprawia wrażenie przydymionego. Przy tej odmianie katarakty pogarsza się wyłącznie ostrość widzenia do dali.

 

Wielu chorych zastanawia się, czy przy zaćmie boli oko. Katarakta nie jest bolesna. Dyskomfort może jednak wywoływać światło, które po odbiciu od płaskiej powierzchni (np. tafli wody czy ośnieżonej drogi) trafia do oka. Nierzadko również pojawia się zmęczenie i łzawienie np. podczas czytania książki.

Czym różnią się poszczególne rodzaje zaćmy?

Zaćma, czyli katarakta, to choroba oka polegająca na zmętnieniu soczewki, co prowadzi do pogorszenia widzenia. Dla osób dotkniętych chorobą widzenie przypomina patrzenie przez zaparowane okno, które może utrudniać czynności dnia codziennego, w tym czytanie czy prowadzenie samochodu w godzinach wieczornych. Większość przypadków zaćmy rozwija się powoli i na początku nie wpływa znacząco na proces widzenia. Z czasem jednak dochodzi do progresji choroby, która ujawnia się poprzez uciążliwe objawy.

Na początku silniejsze oświetlenie i okulary mogą pomóc w walce z zaćmą. Jeśli jednak zaburzenia widzenia zaczynają istotnie pogarszać komfort i jakość życia pacjentów, konieczna może być operacja zaćmy, która na szczęście jest bezpieczną i skuteczną procedurą. Bardzo ważne jest regularne odbywanie wizyt kontrolnych u okulisty, które pozwalają na wczesne wykrycie nieprawidłowości oraz podjęcie działań ukierunkowanych na spowolnienie progresji choroby. Stan zdrowia oczu powinny ściśle monitorować szczególnie osoby starsze oraz mające predyspozycje genetyczne do wystąpienia chorób narządu wzroku.

Istnieje kilka rodzajów zaćmy, które różnią się między sobą przyczynami, lokalizacją zmętnień w soczewce oraz objawami. Podstawowy podział obejmuje zaćmę wrodzoną i nabytą.

Zaćma wrodzona

Zaćma wrodzona wynika głównie z oddziaływania czynników genetycznych oraz schorzeń, którym matka mogła podlegać w czasie ciąży – infekcje wirusowe czy stosowanie niektórych leków zaburzających prawidłowy rozwój wzroku u dziecka mogą doprowadzić do pojawienia się zaćmy w jednym/obu oczach już przy narodzinach lub w pierwszych miesiącach życia.

Zaćma nabyta

Z kolei zaćma nabyta rozwija się na skutek naturalnego procesu starzenia się oka (zaćma starcza), przebytych chorób czy stosowania niektórych leków, na przykład kortykosteroidów. Może wynikać także z predyspozycji genetycznych, ale także przebytych urazów mechanicznych, chemicznych lub fizycznych, stanowiących główną przyczynę zaćmy pourazowej, do której zalicza się m.in. zaćmę popromienną, zaćmę hutniczą czy zaćmę elektryczną. Z kolei zaćma powikłana występuje jako następstwo innych schorzeń oczu (takich jak jaskra, odwarstwienie siatkówki, retinopatia barwnikowa, stany zapalne) lub chorób ogólnoustrojowych, na przykład cukrzycy.

Różnice między poszczególnymi rodzajami zaćmy obejmują nie tylko przyczyny ich powstawania, ale także szybkość progresji zmian i specyfikę zmętnień.

 

Jak widzi człowiek z zaćmą wrodzoną?

Zaćma wrodzona ma charakter choroby genetycznej. Upośledza wzrok noworodka w różnym stopniu. Jeśli katarakta ma zaawansowane stadium w obu oczach – konieczna jest pilna interwencja chirurgiczna u nawet kilkutygodniowego dziecka. Tak wczesne wykonanie zabiegu ma na celu dostarczenie siatkówce oka bodźców świetlnych. Dzięki temu mniejsze jest ryzyko trwałego niedowidzenia, będącego skutkiem niepełnego rozwoju części aparatu optycznego.

 

Wielu rodziców widząc, jak ich dzieci pocierają łzawiące oczy, zastanawia się, czy przy zaćmie boli oko. Podobnie jak przy katarakcie degeneracyjnej, tak i przy wrodzonej zachowanie takie jest efektem uczucia zmęczenia oczu – stąd ich pocieranie. Nie jest to jednak bolesne, choć może wywoływać u dziecka dyskomfort.

 

Jak wygląda oko z zaćmą?

To jak wygląda oko z zaćmą, zależne jest od stadium rozwoju choroby, Im jest on bardziej zaawansowana, tym wyraźniejsze jest zmętnienie soczewki. Stąd też nazwa choroby, która ma nawiązywać do zmętnienia (zaćmienia) narządu wzroku.

 

Obserwując oczy osoby chorej, zauważysz, że źrenice nie są czarne, lecz stają się szare lub wręcz białe. W przypadku odmiany jądrowej choroby kolor może zmienić się na żółto-brązowy.

Zmętnienie soczewki jest kluczowym elementem wpływającym na obraz widziany przez osobę dotkniętą tą chorobą. Soczewka, która normalnie jest przezroczysta, w przypadku zaćmy staje się mętna, a zmętnienie może mieć różne lokalizacje w soczewce i różny stopień intensywności. W przypadku łagodnego stadium zmiany w oku mogą nie być zauważalne dla osoby postronnej, a widzenie chorego może nieznacznie wpływać na pogorszenie wzroku. W przypadku zaawansowanej zaćmy zmętnienie jest już widoczne, a źrenica oka wydaje się szara lub nawet biała, szczególnie w warunkach silnego oświetlenia.

Jeśli zauważasz u siebie pogorszenie ostrości widzenia i zaczynasz widzieć tak, jak widzi człowiek z zaćmą – skontaktuj się z okulistą, który przeprowadzi szczegółową diagnostykę, by potwierdzić chorobę. Wykonać może w tym celu badania:

• wziernikiem okulistycznym,
• biomikroskopem (w lampie szczelinowej);
• refrakcji oka,
• ostrości widzenia do dali i bliży,
• wrażliwości na kontrast,
• USG B.

 

Jak widzi człowiek z jaskrą a jak z zaćmą?

Zaćma jest chorobą polegającą na stopniowym zmętnieniu naturalnej soczewki oka. Przy jaskrze natomiast dochodzi do podwyższenia ciśnienia wewnątrzgałkowego i w konsekwencji do uszkodzenia nerwu wzrokowego. Warto przy tym zaznaczyć, że pierwsza z chorób może być skutkiem powikłań tej drugiej (i odwrotnie). Nie warto więc bagatelizować dolegliwości narządu wzroku.

 

Jak widzi człowiek z jaskrą? Przede wszystkim pogorszeniu ulega ostrość widzenia, a obraz staje się zamglony, co przypomina początkowe stadium rozwoju katarakty. Jednak podwyższone ciśnienie wywołuje również silne bóle głowy i oczu, czego nie obserwuje się przy zaćmie. Jaskra jest chorobą nieuleczalną. Możliwe jest wyłącznie spowolnienie procesu utraty wzroku. W przypadku katarakty, dzięki metodzie fakoemulsyfikacji z wykorzystaniem ultradźwięków leczenie jest nie tylko skuteczne, ale i bezpieczne.

 

W przypadku osób, u których zdiagnozowano obie choroby, po wykonaniu fakoemulsyfikacji konieczne jest stosowanie kropli, obniżających ciśnienie wewnątrzgałkowe, ponieważ jednym ze skutków ubocznych wykonania zabiegu usunięcia zaćmy może być wzrost ciśnienia.

 

Przeczytaj więcej na temat zaćmy:

Leczenie zaćmy
Jak zmieniało się leczenie zaćmy
Jak powstaje zaćma
Czynniki ryzyka i powstawanie zaćmy
Na czym polega operacyjne leczenie zaćmy
Dlaczego warto pojechać do Czech na operację zaćmy
Operacja zaćmy w Czechach
Operacja zaćmy
Diagnozowanie zaćmy
Objawy zaćmy
Widzenie po operacji zaćmy
Leczenie zaćmy ziołami
Jak się przygotować do operacji zaćmy
Laserowe usuwanie zaćmy
Jak widzi człowiek z zaćmą
Zaćma a jaskra

Źródła

1. B. Iwaszkiewicz-Bilikiewicz, Zaćma (cataracta), „Geriatria” 2008, nr 2, s. 252–254.
2. K. Z. Malewicz, M. Musialska, Opieka pielęgniarska nad pacjentem z zaćmą – studium przypadku, „Pielęgniarstwo Polskie” 2021, nr 3 (81), s. 131–136.
3. M. Raulinajtys-Grzybek, R. Wachowicz, A. Maciejewski, Skuteczna i efektywna kosztowo organizacja opieki nad pacjentem z zaćmą, „OphthaTherapy” 2018, vol. 5, nr 5 (18), s. 119–127.
4. M. Misiuk-Hojło, K. Zimmer, Jaskra a zaćma – wpływ zabiegu fakoemulsyfikacji zaćmy oraz zabiegów łączonych na obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego,  „OphthaTherapy” 2019, vol. 6, nr 3 (23), s. 172–176.
5. M. Spyra, E. Cisek, A. Cisek, S. Orkisz, P. Klonowski, T. Chorągiewicz, D. Nowakowska, R. Rejdak, Współczesne możliwości korekcji prezbiopii pooperacyjnej metodami implantacji soczewek wewnątrzgałkowych u pacjentów z zaćmą, „OphthaTherapy” 2016, vol. 3, nr 4 (12), s. 270–278.
6. T. Pierzchalska-Mudyna. H. Malik R. Adamek, Jakość życia pacjentów z jaskrą, Wyższa Szkoła Gospodarki Krajowej w Kutnie, Kutno 2018.
7. W. Omulecki, Zaćma, https://www.mp.pl/pacjent/okulistyka/chorobyoczu/chorobysoczewki/73341,zacma, dostęp: 4.11.2021 r.